Đó là một buổi sáng yên bình ngồi hiên nhà uống trà và mình khám phá ra sự lý giải giản đơn vô cùng của câu chuyện hướng nghiệp thông qua cuốn sách Thói quen nguyên tử.
Có lẽ không ai xa lạ với thành ngữ “Practice makes perfect” (Có công rèn luyện, có ngày thành công). Cuốn sách Thói quen nguyên tử lý giải điều này với nền tảng khoa học dễ hiểu và xuyên suốt các trang viết là những gợi ý để giúp người đọc thiết lập được các hệ thống để có những thói quen tốt và loại bỏ thói quen xấu. Thay đổi từng chút mỗi ngày sẽ dẫn đến những thay đổi lớn lao – “Năng nhặt chặt bị”.
Theo tác giả phân tích, thói quen sẽ dễ dàng hình thành nếu mình thấy vui và thỏa mãn với một hành động nào đó. Nếu đặc điểm cá nhân hoặc tính cách của mình dễ phù hợp với hành động đó thì mình càng dễ xây dựng thói quen. Một ví dụ đơn giản, mình là đứa tỉnh táo vào sáng sớm nhưng dễ mệt vào chiều tối nên ít khi thức khuya, và mình thích tập thể dục nhưng thời gian làm việc trong ngày làm mình bận rộn, khó xếp được lịch tập. Thế nên khi quyết định thức dậy sớm để tập thể dục, mình không khó khăn gì để thực hiện và mình lại còn vui vì cảm thấy được sự khỏe khoắn của mình mỗi buổi sáng. Thật dễ dàng để mình có thói quen dậy sớm sau khi rèn luyện một thời gian ngắn.
Đối chiếu với lý thuyết hướng nghiệp, lý tưởng nhất khi chọn nghề là khi ta có thể sử dụng nhiều nhất thế mạnh của bản thân, và ta cũng yêu thích nó nữa, khi đó thành tích cao hoàn toàn không khó để đạt được. Khi có thành tựu rồi, những lời khen, những phúc lợi tốt như tăng lương hay thăng cấp sẽ cùng với đó mà đến. Những điều này sẽ lại là động lực giúp ta thỏa mãn và tiếp tục củng cố những hành vi tốt, và đó là khi Vòng lặp thói quen (như tác giả cuốn sách gọi tên) phát huy sức mạnh.
Tuy vậy, làm việc đến một lúc nào đó, đa số chúng ta đều có thể phải đối mặt với sự nhàm chán trong những công việc mà ta đã từng yêu thích, đã hoặc đang được ghi nhận và ca ngợi cho những thành tựu; ta không còn tha thiết gì với việc những việc mà ta làm rất giỏi và rất vui, đang được tưởng thưởng và tung hô. Chỉ những ai vượt qua mong muốn bỏ cuộc tại những cột mốc nhàm chán không biết điểm dừng ấy mới có thể tiếp tục thành công với nghề.
Là người tư vấn hướng nghiệp, tôi đã gặp nhiều người khao khát đổi nghề chỉ vì cảm thấy họ không còn vui với nghề hiện tại, họ trăn trở rằng nghề khác mới là cái họ yêu thích. Những người sống với phương châm “Làm vì đam mê” hoặc “Chỉ làm những gì mình yêu thích” có lẽ là những người nhảy việc nhiều hơn những người khác, để đi tìm đam mê đích thực. Một số đã quyết định chóng vánh mà không đặt cho mình câu hỏi: Liệu có thật sự họ không hợp với nghề này hay đó chỉ là một cột mốc nhàm chán sau nhiều lần thăng hoa trong sự nghiệp?
Không có gì xấu khi tại một thời điểm nào đó trong quá trình đi làm, chúng ta nhận ra mình chọn sai nghề và dũng cảm từ bỏ để làm lại từ đầu. Cuộc sống là một chuỗi những thử nghiệm, đánh giá, và điều chỉnh. Nhưng nếu đã sai và sửa nhiều lần cho cùng một loại quyết định, có thể chúng ta cần chậm lại, cân nhắc lại cách thức ra quyết định, liệu có gì đó cần thay đổi?
Với nghề nghiệp, hãy chấp nhận rằng trên đời này không có việc nào khiến chúng ta luôn vui, luôn ở mức năng lượng cao nhất mà không bao giờ kiệt sức hay nhàm chán. Và cũng không có nghề nào, dù ta có yêu thích sứ mệnh cao cả đến mấy thì khi thực thi chúng, ta cũng sẽ gặp phải một số điều không thích thú gì. Chỉ khi hiểu được điều đó rồi, ta sẽ nhìn nhận và phân biệt được đâu là dấu hiệu thôi thúc sự thay đổi, và đâu là sự nhàm chán nhất thời nhắc nhở ta cần kiên trì hơn nữa. Dù thế nào, hãy cố gắng lắng nghe mình, kiên trì vượt qua sự nhàm chán để tạo dựng một sự nghiệp phù hợp và tốt đẹp nhất dành cho bản thân.
