Chốn làng quê Avonlea, với khung cảnh thanh bình, tĩnh lặng trên đảo Hoàng Tử Edward, những con đường rợp bóng cây, với hồ nước yên ả, vườn cây ăn trái thơ mộng.
Ngôi trường với những cô cậu bé đã quen biết nhau từ thuở nhỏ, vì họ đều là con cái của những người trong làng.
Trang trại Chái Nhà Xanh của nhà Culbert – bác Matthew và bác Marilla – 2 anh em sống khá khép kín, chỉ giao du chủ yếu với bà hàng xóm Rachel Lynde thích cho lời khuyên với mọi chuyện trong nhà ngoài ngõ.
Những nơi ấy, một ngày nọ, đều xôn xao, đều ngạc nhiên, và, bằng cách nay hay cách khác, họ đã “va” vào một cô bé vừa xuất hiện.
Anne – 11 tuổi, mồ côi cha mẹ, giữ trẻ cho một gia đình quen biết, rồi trôi dạt vào trại mồ côi Nova Scotia cho đến ngày nghe tin có gia đình Culbert nhận nuôi, và đó, bản chất đã là một sự nhầm lẫn.
Nhưng, có lẽ đó là sự nhầm lẫn mà những ai yêu cuộc sống, còn tin vào sự kỳ diệu của cuộc đời, đều thích thú. Bởi vì, sau cú sốc định mệnh ấy, với cả Matthew, Marilla và Anne, họ đã bắt đầu một cuộc đời mới, dù chật vật thay đổi những thói quen xưa cũ, cả đôi bên đều đã tìm thấy cho mình những niềm vui nhỏ bé mỗi ngày. Họ như những mảnh khuyết đã đến trong đời nhau, để vẽ nên bức tranh hạnh phúc.
Đó là nhờ tình yêu thương vô điều kiện của Matthew và Marilla – dù thất vọng vì nhận được một bé gái gầy gò thay vì một đứa bé trai khỏe mạnh để phụ giúp việc nông trại – vẫn sẵn sàng dang rộng vòng tay nhân ái với Anne. Marilla – người khá bảo thủ, nguyên tắc, và hiếm khi thể hiện tình cảm yêu thương – đã nuôi dạy Anne theo một cách rất riêng, thỉnh thoảng chật vật và tưởng như tuyệt vọng với tính khí kỳ quái của Anne, cần rất nhiều sự kiên nhẫn lẫn lời khuyên từ hàng xóm. Còn Matthew – yêu thương Anne như một người cha, không can thiệp vào việc nuôi dạy Anne như thỏa thuận với em gái – lại luôn biết cách ủng hộ cô bé từ những điều nhỏ nhất, để Anne thấy bên mình luôn có một người tâm giao và thấu hiểu. Tình yêu thương của họ đã trải qua những thử thách khó khăn từ những ngày đầu nhận nuôi Anne, và lớn dần theo năm tháng để trở thành một gia đình thật sự. Tình yêu của Matthew và Marilla đã cho Anne được sống và trưởng thành như chính con người của mình – không hoàn hảo, vẫn khiếm khuyết – nhưng đủ là hình mẫu mơ ước của biết bao người.
Đó là thông điệp kín đáo nhưng mạnh mẽ về quyền được ước mơ, được hạnh phúc của mỗi cá nhân, cho dù đó là một đứa trẻ mồ côi đã bị tước mất nhiều lợi thế ngay từ khi mới sinh, và lại là một đứa con GÁI. Anne đã vượt qua những gièm pha của xóm làng khi lần đầu cô có truyện đăng báo, có thù lao. Anne đã cần những lời động viên và sự thông cảm biết bao khi những người lớn chế nhạo việc một đứa con GÁI vào đại học (ở bối cảnh đầu thế kỷ 20). Những cái “dám” thật chẳng dễ dàng mà Anne đã làm, cho ta niềm tin lạc quan vào cuộc sống, rằng ước mơ và sự chờ đợi, dù có lúc làm ta đau khổ, vẫn là những thứ xứng đáng để ta sống vì nó.
Đó là tình bạn hồn nhiên, trong sáng thuở ấu thơ, và trở thành tình cảm bền chặt đi cùng năm tháng của Anne và Diana. Anne 11 tuổi là cô bé mắt xám, tóc đỏ quá khác biệt, gầy gò, và thiếu những năm tháng được chăm sóc và dạy bảo chỉn chu, còn Diana – da trắng, mắt đen, tóc đen, khuôn mặt dễ thương, phong thái như quý cô, trưởng thành trong một gia đình chuẩn mực. Diana đã bắt đầu tình bạn với Anne không e dè, phân biệt hay có chút kiêu ngạo nào trong cách đối xử. Họ đã lớn lên cùng nhau với những trò nghịch – hầu hết do Anne nghĩ ra, với những hình ảnh tưởng tượng – cũng toàn do Anne bày, những ngày đến trường và tham dự các cuộc vui chơi ở làng và nhà thờ. Diana không tham vọng, dừng bước sau khi học xong trường làng, an phận quý cô thanh lịch với đời sống nội trợ, đan lát thêu thùa cho đến ngày kết hôn với người bạn Fred cùng làng. Anne mơ ước cao xa, theo đuổi trường trung học Queen để trở thành cô giáo, quyết tâm giành học bổng vào đại học, trở thành cô gái đầu tiên ở làng Avonlea có bằng cử nhân. Dù đường đời hai lối rẽ khác nhau, và sau này sống cách xa nhau, Diana và Anne vẫn giữ trọn lời thề tình bạn của những ngày mới gặp.
Đó là những người bạn Anne gặp trong mỗi giai đoạn cuộc đời, ở những nơi khác nhau, hoàn cảnh khác nhau, để thêm vào những niềm vui nỗi buồn và những sự sẻ chia. Người học trò tri kỷ Paul Irving mà Anne gặp khi là cô giáo làng 16 tuổi, ông hàng xóm mới Harison nghe đồn khó tính nhưng lại cũng rất cảm thông, cô Allan luôn nhẹ nhàng và thấu hiểu,… mỗi người đã giúp Anne thể hiện mình theo cách rất riêng của họ. Mình đặc biệt yêu thích tình bạn của Anne thời đại học với 3 cô gái Priscillia, Stella và Philippa. Họ là bộ tứ đáng yêu, dù tính khí thật khác nhau, họ đã điều chỉnh để sống cùng nhau dưới một mái nhà, cùng đi qua những năm tháng đại học vô tư lự, quẩy tưng bừng, học hành cũng chăm chỉ không kém và tạo nên những ký ức đẹp tuyệt vời về cuộc sống sinh viên mà biết bao người mơ ước.
Đó còn là một Gilbert nghị lực, hài hước một cách duyên dáng và tràn đầy tình yêu thương – chàng bạn thân của Anne, người cùng cô chia sẻ biết bao niềm vui, nỗi buồn cùng những hoài bão và ước mơ về tương lai. Biết nhau từ những ngày Anne mới đến trường Avonlea nhưng họ đã mất 5 năm sau mới có thể làm bạn, và mãi 4 năm sau đó, Gilbert mới thổ lộ tình cảm của mình và bị Anne từ chối trong đau đớn. Cái đáng yêu của Gilbert là, dù yêu Anne qua nhiều năm tháng và giữ tình yêu ấy trong lòng không nói ra, Gilbert luôn “cố gắng sống xứng đáng với tình bạn của Anne, và trong một ngày không xa là tình yêu của cô”. Dù ngỏ lời với Anne và không được đáp lại như mong đợi, Gilbert không hề phản ứng tiêu cực, không hề đi chệch mục tiêu cuộc đời mình, vẫn phấn đấu không ngừng cho một cuộc sống tốt đẹp hơn. Và anh đã được đền đáp xứng đáng với những nỗ lực của mình – giành được học bổng theo học ngành y như mơ ước, 1 cô người yêu sẵn sàng chấp nhận hoàn cảnh của anh, chờ anh hoàn thành 3 năm học để cùng xây dựng mái ấm gia đình. Tình yêu của Gilbert thật tích cực, nó giúp những người cảm nhận được nó có trách nhiệm hơn, phấn đấu sống tốt hơn.
Và, hẳn nhiên, đó là cô bé Anne – nhân vật chính của bộ sách. Xuất hiện như một cô bé lắm mồm, tính tình kỳ quái, yêu ghét cực đoan, tưởng tượng bay bổng thiếu kiểm soát, Anne đã lớn lên từng ngày trong tình yêu thương và dạy dỗ dưới Chái Nhà Xanh, ở ngôi trường làng Avonlea, trong mối quan hệ bạn bè trong sáng, với những nỗ lực không ngừng của bản thân. Qua mỗi tập truyện, ta lại thấy Anne thay đổi, dù vẫn giữ tính tình lạc quan, những yêu ghét rõ ràng. Cuối tập 1, Anne đã là một thiếu nữ 16, tốt nghiệp trường trung học, vẫn mơ mộng nhưng đã thực tế hơn. Anne ước mơ cháy bỏng được học tiếp lên đại học và thật sự đã giành được học bổng, cô đã chọn lựa tình yêu thương của gia đình khi ở lại Chái Nhà Xanh chăm sóc bác Marilla sau sự ra đi của bác Matthew.
Ở tập 2, Anne đã trưởng thành khi trở thành trụ cột trong gia đình, là cô giáo của trường làng Avonlea, nhưng bản tính xốc nổi của cô gái mới lớn vẫn khó mà giấu được. Sau nhiều nỗ lực, Anne đã có thể đến đảo Prince Edwards để thực hiện ước mơ theo học đại học ngành văn chương để gặp thêm những người bạn mới từ khắp nơi trong tập 3. Ở đó, Anne đã có 4 năm đại học đáng mơ ước với những người bạn sôi nổi, với những lời tỏ tình, hẹn hò như bao cô gái cùng lứa, với số tiền kiếm được từ những bài viết được đăng trên báo hay tạp chí và nhiều buồn vui thăng trầm kết thúc một cách có hậu.
Tập 4 là những là thư từ Anne gửi đi trong 3 năm nhận nhiệm vụ hiệu trưởng trường trung học Summerside, cũng nhiều buồn vui dưới mái nhà Bạch Dương.
Trong khi đó, tập 5 “Anne tóc đỏ và ngôi nhà mơ ước” lại là câu chuyện về những người quanh Anne ở ngôi nhà mới sau khi cưới hơn là chính cuộc sống của Anne. Trở lại với Anne vào tập 6, khi Anne là người mẹ của 6 đứa con, vợ của người bác sĩ chính trong làng, là một nhà văn không chuyên, vừa viết vừa chăm sóc những đứa trẻ. Anne đã trưởng thành, vẫn giữ tình yêu với cuộc sống và thiên nhiên đủ để viết văn, nhưng bớt mơ mộng hơn để lo cho cuộc sống. Cuốn sách kết thúc bằng một câu chuyện đẹp qua vụ ghen tuông của Anne dành cho Christine – người tình tin đồn một thời của Gilbert. Câu chuyện ấy làm Anne đời hơn, khắc họa rõ nét hơn sự thay đổi từ một cô gái mới lớn tin vào tình yêu cổ tích trở thành một người vợ – cũng có lúc mệt mỏi và đấu tranh giữ lấy tình yêu của đời mình.
Hai tập cuối của bộ Anne chưa được dịch ra tiếng Việt và mình cũng chưa có thời gian đọc bản tiếng Anh, nên sẽ tạm dành lại đây, cho cảm xúc được lắng đọng, để thương nhớ 1 cô bé Anne đã trở thành bà Gilbert, trải qua những năm tháng thăng trầm của cuộc sống.
