Tôi quá thích tựa đề cuốn sách này và cả cách dịch nó trong bản tiếng Việt. Và đó là lý do tôi chọn mua nó trong muôn vàn cuốn sách được giới thiệu chứ không phải sự nổi tiếng của nó.

Nếu như tựa sách là điều thôi thúc tôi mang cuốn sách về cất lên kệ ở nhà, thì chính tiểu sử của tác giả là điều thôi thúc tôi mang nó ra khỏi kệ để đọc trước cả những cuốn khác. Viktor E. Frankl – người đã sống sót qua bốn trại tập trung của Đức quốc xã trong ba năm trước khi chủ nghĩa đế quốc bị lật đổ – đầy tư cách để nói về cách tồn tại qua “địa ngục trần gian”. Nhưng bấy nhiêu đó chỉ là một phần trải nghiệm của một vị bác sĩ tâm thần có nền tảng học thuật về triết học, tâm thần thực nghiệm và phân tâm học, một người đã đồng hành cũng những người tự tử thất bại, giúp họ tìm lại một cuộc sống có ý nghĩa.

Hẳn nhiên, tôi không muốn để tiểu sử của tác giả tạo ra thiên kiến cho bản thân khi bắt đầu một cuốn sách, nhưng ấn tượng vẫn cứ là ấn tượng. Và tác giả không làm tôi thất vọng. Ông lý giải “liệu pháp ý nghĩa” của mình bằng những hiện tượng quan sát được, đưa những dẫn chứng cho các lập luận của mình, nhưng không phải dựa 100% vào đó để phủ nhận các yếu tố khác tác động đến nó. Ông dùng nền tảng lý thuyết chuyên ngành của mình để khái quát hóa các ca giống nhau điển hình. Giá trị cuốn sách, đối với tôi, còn đến từ việc tác giả phân tích nhiều khía cạnh của một sự kiện, từ việc đơn giản hóa những lý lẽ rời rạc mà tôi đã biết đâu đó, để tôi sáng rõ hơn với những lập luận và hiểu biết của mình.

Vào giai đoạn quan trọng của đời người – khi trở thành một người mẹ – tôi đã bắt đầu khởi phát một cuộc tranh luận sôi nổi và dai dẳng tới tận bây giờ, với những người bạn cùng lứa – những đứa bạn cũng gánh vác vai trò mới như tôi – làm sao để giáo dưỡng một đứa trẻ thành một người trưởng thành hạnh phúc và sống có giá trị với xã hội và cuộc đời. Là những đứa trẻ đã lớn lên vào thời công nghệ chưa phát triển, hầu hết mọi gia đình đều thiếu thốn theo một cách nào đó, và đã trở thành những con người có một nghề nghiệp đủ nuôi sống bản thân và những đứa con trong đầy đủ – có đôi khi là dư dả hơn nhu cầu của chúng – chúng tôi có cùng nỗi lo: Liệu sự thỏa mãn vật chất dễ dàng có phải là cội rễ của sự hư hỏng, và sự nghèo khó, đau khổ mới là nguyên liệu cần thiết để tạo nên thành công và sự mạnh mẽ về ý chí của một người?

Tôi tin rằng rằng bất kỳ đứa trẻ nào lớn lên trong giàu có hay nghèo khó đều có cơ hội như nhau để trở thành một công dân tử tế, đàng hoàng, và cống hiến đầy ý nghĩa cho cuộc sống. Tôi chứng minh cho luận điểm của mình bằng các trường hợp triệu phú hoặc các nhà phát minh vĩ đại có những nền tảng vật chất và sự hỗ trợ tinh thần rất lớn từ gia đình. Giữa muôn vàn các tấm gương thủ khoa có gia đình bán vé số, người mẹ nhặt rác nuôi con đậu ba đại học, em gái đồng bào thiểu số tự học mọi thứ và nhận học bổng của nhiều trường đại học danh giá trên thế giới… cùng nhiều trường hợp con ông cháu cha phá gia chi tử, vướng vòng lao lý…, những trường hợp được tôi đưa ra giống như những ngoại lệ hơn là một hiện tượng phổ quát được chứng minh bởi nền tảng lý thuyết rõ ràng.

Và tôi tìm ra được phần nào lời giải đáp cho điều đó với “Đi tìm lẽ sống”. Sự khác biệt chính là ý nghĩa sống của mỗi người.

“Thành công trong việc tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống không chỉ làm cho một người vui mà còn cho người đó cơ hội đương đầu với những đau khổ”

“Ngày nay có một bộ phận những người trẻ trên thế giới tự cho mình là một thế hệ “không có tương lai”…

“Hiểu một cách đơn giản, cảm giác vô nghĩa thường xuất hiện ở những người có đủ điều kiện để sống nhưng không có lý do để sống; họ có phương tiện để sống nhưng không có mục đích sống”

Nếu như cuốn sách đề cập ý nghĩa cuộc sống như một khía cạnh phân tích ý chí của một người khi đấu tranh để tồn tại, thì với tôi, đó còn là sự khác biệt giữa cách sống của mỗi người. Cách một người trưởng thành sống và đối nhân xử thế phản ánh ý nghĩa cuộc sống mà họ được trao truyền khi còn là trẻ nhỏ, và sau này họ phải tự tìm lấy ý nghĩa cuộc sống của mình trải qua mỗi giai đoạn của cuộc đời. Khi không có một ý nghĩa sống đáng kể nào để nuôi dưỡng và theo đuổi, họ dễ tìm kiếm niềm vui trong sự thỏa mãn nhất thời – ma túy, sự đua đòi vật chất, sự ham mê danh lợi…

Tôi đã đọc cuốn sách này trong giai đoạn đỉnh điểm của giãn cách xã hội, thời điểm mà tôi đã phải nỗ lực giữ mình không rơi vào những cơn khủng hoảng của sự lo sợ dịch bệnh, sự e ngại những rủi ro tương lai nghề nghiệp và cuộc sống do dịch bệnh gây ra, sự căng thẳng khi ở quá lâu trong bốn bức tường nhà… Nó cho tôi thời gian chiêm nghiệm về ý nghĩa cuộc sống của bản thân, cho tôi hiểu hơn điều gì đã thôi thúc tôi giữ lửa cho gia đình mình, và cũng cho tôi thêm động lực để cố gắng duy trì sự lạc quan cần thiết để tin rằng mọi thứ rồi sẽ tốt hơn.

Và, có lẽ, thiên kiến hay không, thì cuốn sách này, viết về tâm lý với một ngôn ngữ đại chúng, xuất hiện đúng lúc, giúp tôi lý giải những trăn trở của bản thân, chắc chắn là cuốn tôi sẽ muốn giới thiệu với người thân quen nếu như được hỏi về một cuốn sách nhẹ nhàng, giúp ai đó tìm ra lẽ sống của đời mình.