Trước đây và có thể cả sau này nữa, khi mình giới thiệu bản thân là một người Tư vấn hướng nghiệp, rất nhiều người đã hỏi lại rằng công việc của mình “Có phải là giúp khách hàng tìm việc không?”. Thật ra mọi người đang nhắc đến với dịch vụ Tư vấn tuyển dụng đã khá quen thuộc trên thị trường những năm trước đây, trong khi dịch vụ Tư vấn hướng nghiệp vẫn còn là điều gì đó khá mới mẻ với nhiều người.
Vì vậy, mình tóm tắt lại một số điểm chính yếu khác biệt giữa hai công việc này để mọi người cùng có cách nhìn rõ nét hơn để phân biệt.
| Tư vấn tuyển dụng | Tư vấn hướng nghiệp | |
|---|---|---|
| Mục tiêu | Giúp nhà tuyển dụng tìm được ứng viên phù hợp với vị trí công việc yêu cầu | Giúp cá nhân thân chủ tìm được định hướng nghề nghiệp phù hợp với bản thân |
| Đối tượng sử dụng dịch vụ | – Các doanh nghiệp và tổ chức hoặc cá nhân có yêu cầu tuyển dụng | – Các cá nhân có nhu cầu được định hướng nghề nghiệp bao gồm nhưng không giới hạn – Học sinh (hoặc cha mẹ có con là học sinh) trong giai đoạn xác định ngành học – Sinh viên hoặc người đi làm đã có một chuyên ngành hoặc công việc chuyên môn, có những trăn trở liên quan đến công việc hoặc nghề nghiệp: đổi việc, đổi nghề,… |
| Đối tượng làm việc trực tiếp | – Phòng nhân sự (hoặc cụ thể là phòng tuyển dụng) của các doanh nghiệp và tổ chức – Ứng viên tiềm năng | – Phụ huynh (tùy trường hợp) – Thân chủ – người trực tiếp thụ hưởng dịch vụ tư vấn: học sinh, sinh viên, người đi làm… |
| Các công việc cần thực hiện | – Xác định vị trí cần tuyển và thông tin liên quan – Thông qua bản mô tả công việc và hoạt động phân tích công việc (Job Descriptions và Job Analysis) – Tìm kiếm các ứng viên có hồ sơ năng lực (profile) phù hợp – Sàng lọc ứng viên – Tìm hiểu kỹ hơn về các thông tin của từng ứng viên để xem xét mức độ phù hợp với vị trí đang tuyển thông qua phỏng vấn, các bài kiểm tra/ đánh giá hoặc các công cụ khác tùy theo nhà tư vấn – Giới thiệu ứng viên đến khách hàng và theo dõi tiến trình tuyển dụng được thực hiện bởi khách hàng – Giới thiệu ứng viên được lựa chọn cùng với các ghi chú đến nhà tuyển dụng. Nếu ứng viên đạt yêu cầu, chuyên viên tư vấn tuyển dụng có thể sẽ tham gia cùng vào quá trình thương lượng các phúc lợi và điều kiện làm việc của ứng viên tại vị trí mới. | – Xác định các thông tin liên quan tới thân chủ – các thông tin liên quan tới thân chủ như lý do thân chủ cần tư vấn hướng nghiệp, mong đợi của thân chủ, các thông tin liên quan khác. – Tư vấn – Tùy theo các thông tin mà chuyên viên tư vấn hướng nghiệp có được sau bước 1, cách tiếp cận hoặc tư vấn sẽ được sử dụng phù hợp, bao gồm nhưng không giới hạn các hoạt động: + Giới thiệu thân chủ thực hiện các bài đánh giá + Giải thích và xác nhận các thông tin liên quan đến kết quả bài đánh giá + Tư vấn 1-1: một phiên hoặc nhiều phiên để cùng giải quyết vấn đề của thân chủ |
| Phí tư vấn | Do nhà tuyển dụng chi trả cho chuyên viên tư vấn tuyển dụng | Do thân chủ (hoặc người đại diện thân chủ như cha mẹ) chi trả cho chuyên viên tư vấn hướng nghiệp |
| Kỹ năng | – Kỹ năng đặt câu hỏi tìm hiểu thông tin – Kỹ năng thuyết phục & tạo ảnh hưởng – Kỹ năng thương lượngDo nhà tuyển dụng chi trả cho chuyên viên tư vấn tuyển dụng | – Kỹ năng xác định mục tiêu – Kỹ năng lắng nghe tích cực và đặt câu hỏi (*) – Kỹ năng phản hồi |
– Tư vấn tuyển dụng làm việc trên một mục tiêu có sẵn, là hoàn tất tuyển dụng cho một vị trí cụ thể, trong khi tư vấn hướng nghiệp có một mục tiêu là định hướng nghề nghiệp cho thân chủ mà mục tiêu này khá rộng. Vì vậy chuyên viên tư vấn hướng nghiệp cần làm rõ mục tiêu của từng thân chủ khác nhau (nên chọn học ngành nào, có nên chuyển việc lúc này hay không,…), cũng như của từng buổi làm việc với từng thân chủ.
– Cả 2 công việc đều yêu cầu kỹ năng lắng nghe và đặt câu hỏi, tuy vậy, mình đặc biệt ghi chú kỹ năng lắng nghe tích cực cho bộ kỹ năng của chuyên viên tư vấn hướng nghiệp vì sự khác biệt lớn, cũng liên quan đến mục tiêu. Tư vấn tuyển dụng đặt câu hỏi làm rõ các thông tin của ứng viên, nhằm xác định mức độ phù hợp của ứng viên với vị trí cần tuyển. Chuyên viên tư vấn hướng nghiệp có khác, các câu hỏi được đặt ra dựa trên các dữ liệu mà họ lắng nghe được từ thân chủ, vì vậy mà kỹ năng lắng nghe tích cực là nền tảng để họ có thể tìm hiểu nhiều hơn các dữ liệu ở tầng sâu hơn.
– Trong khi chuyên viên tư vấn tuyển dụng cần dùng nhiều đến kỹ năng thuyết phục & tạo ảnh hưởng, cũng như kỹ năng thương lượng, vì họ cần tìm ra điểm chung giữa 2 bên: nhà tuyển dụng và ứng viên, thuyết phục một trong hai hoặc cả hai, thì chuyên viên tư vấn hướng nghiệp lại cần đứng trên một lập trường độc lập, hỗ trợ thân chủ nhận ra và tự tìm hiểu hướng đi của mình mà cố gắng không gây ảnh hưởng quan điểm cá nhân lên các quyết định của thân chủ.
Chuyên viên tư vấn hướng nghiệp cần sử dụng nhiều kỹ năng phản hồi bao gồm phản hồi về cảm xúc, phản hồi về hành vi, phản hồi về các trăn trở của thân chủ, nhằm hướng đến việc đưa ra nhiều lựa chọn, giúp thân chủ có nhiều thông tin và sự phản chiếu nhất có thể để tự đưa ra quyết định.
Hi vọng với những chia sẻ trên đây, các bạn đã hiểu được vai trò và cách làm việc của một người làm Tư vấn tuyển dụng và một người làm Tư vấn hướng nghiệp, từ đó bạn có thể lựa chọn dịch vụ phù hợp với mình.
